همه این‌ مقدمات را عرض کردم برای این‌که به این‌جا برسیم که تکلیف کسی که موقعیتی⁷ در اجتماع دارد سنگین‌تر از دیگران است و باید بصیرتش هم بیشتر از دیگران باشد تا بتواند دیگران را راهنمایی کند. اکنون این پرسش مطرح می‌شود که چه کنیم بصیرت ما افزایش بیابد؟ بهتر است تحلیل کنیم که بصیرت چیست و از چند عنصر تشکیل می‌شود و بعد ببینیم کدام یک از این عناصر در اختیار ماست تا بکوشیم آن را تقویت کنیم.
مطلب را به عنوان یک بحث پیشنهادی خدمت شما عزیزان و نخبگان مطرح می‌کنم تا روی آن فکر کنید و از دیگران هم بپرسید، شاید نکته‌های تکمیلی به آن اضافه شود. حیف است با این همه تأکید مقام معظم رهبری بر روی بصیرت، دنبال نکنیم که ببینیم این بصیرت چیست و چگونه باید آن را پیدا کرد.
بصیرت حداقل سه مؤلفه و سه عنصر دارد و می‌توان گفت مثلثی است که از سه ضلع تشکیل می‌شود. اولین عنصر، امری خدادادی است؛ هوش و فراست خاص است. هم تجربه نشان می‌دهد و هم در روایات هست که خداوند به بعضی‌ افراد فراست مخصوصی داده است. امروزه در روان‌شناسی می‌گویند هوش، انواعی دارد؛ هوش هیجانی، هوش اجتماعی، هوش ارتباطی، هوش علمی و…. ممکن است کسی از جهتی باهوش باشد، ولی از جهت دیگر بهره‌ای از هوش نداشته باشد. بصیرت، هوش اجتماعی می‌خواهد. مسائل اجتماعی درک خاصی را می‌طلبد. شاید شما هم افراد متعددی را دیده باشید که هوش درسی‌شان خوب است، یعنی درس را خوب می‌فهمند و شاید بیش‌ از دیگران پیشرفت علمی می‌کنند، اما در درک بعضی از مسائل خیلی ضعیف‌اند و یک نوع سادگی مخصوص در برخی از مسایل دارند. این سادگی انواعی دارد. استادی را می‌شناختم که خودش به من می‌گفت وقتی برای خرید سیب‌زمینی می‌روم، کلاه سرم می‌رود! با اینکه در درس خیلی قوی بود، اما می‌گفت درک معاشرت با مردم را ندارم و زود گول می‌خورم. در بین اشخاص دیگر،‌ در لباس‌های مختلف کسانی‌ را دیده‌اید که امتیاز‌های خوبی دارند؛ انسان‌های ملا و درس‌خوانده‌ای هستند، اما گاهی در درک مسائل اجتماعی خیلی ضعیف‌اند. یکی از نشانه‌های این ضعف، اعتماد فوق‌العاده آن‌ها به بعضی اشخاص، مخصوصا خویشاوندان و برخی بستگانشان است. شاید شنیده یا دیده باشید که کسانی امتیازات بسیاری دارند، اما پسرشان می‌تواند آن‌ها را به راست و چپ بچرخاند. دشمنان هم اول در پسر نفوذ می‌کنند و او را به جان پدر می‌اندازند. این فرد هیچ غرض و سوء نیتی در این کار ندارد، اما تحت‌تأثیر فکر پسر یا داماد یا خویشاوندانش است.
این عنصر یک هوش خدادادی است؛ اتقوا فراسة المومن فانه ینظر بنورالله.⁸ استعدادها مختلف است و خدا افراد را مختلف آفریده است. بعضی‌ها از این جهت ضعیف‌اند؛ مثل برخی افراد ‌که قدرت جسمی‌شان ضعیف است. این هم گونه‌ای از نقص است مثل کسی که از اول بچگی چشمش کم‌‌سو است یا گوشش سنگین است.